Zonneparken en de rol van Coöperatie Duurzaam Roerdalen

Onze gemeente is bezig met de ontwikkeling van een gemeentelijk beleidskader waaraan grootschalige grondgebonden zonneparken in onze gemeente moeten voldoen. Dat is de basis voor een goede evaluatie van de marktpartijen die worden uitgenodigd in te schrijven op zonneparkprojecten in de gemeente Roerdalen. Een aantal initiatieven van ontwikkelaars van zonneparken verkennen de mogelijkheden voor zonneprojecten. Coöperatie Duurzaam Roerdalen, een onafhankelijk burgerinitiatief van en voor de inwoners van Roerdalen, probeert in deze ontwikkelingen een positie in te nemen waarbij de belangen van de bewoners van Roerdalen voorop staan, maar die ook het belang van de opwekking van duurzame energie dient. De cruciale vraag is hoe deze belangen het beste gediend kunnen worden.

Gemeentelijk beleid
Het gemeentelijk beleid voor zon- en windprojecten gaat in eerste aanzet uit van het realiseren van 75 ha aan zonnevelden, waarvoor vanaf mei 2022 een 3-tal aanbestedingen van elk 25 ha. in de markt zullen worden uitgezet. De gemeente vindt het belangrijk dat inwoners betrokken worden bij de voorbereiding én de realisatie van zonnevelden. Daarom werkt de gemeente actief samen met Duurzaam Roerdalen. Voor Duurzaam Roerdalen is participatie eveneens een belangrijk criterium, want dit is in de lijn met het landelijk Klimaatakkoord en de regionale energiestrategie Noord- en Midden-Limburg (RES), waarbij gestreefd wordt naar minimaal 50 % lokaal eigendom via participatie door inwoners. De gemeente heeft, waar dit mogelijk is, haar steun bij de totstandkoming van grootschalige opwekking van elektriciteit aan de coöperatie aangeboden.

Zonnepark ontwikkelaars
Zoals gezegd is er momenteel al een aantal zonneparkontwikkelaars actief in Roerdalen met het onderzoeken of er mogelijkheden voor zonneweides zijn. In een aantal gevallen zijn er al afspraken gemaakt over mogelijk grondgebruik met grondeigenaren. Duurzaam Roerdalen is door enkele van deze partijen benaderd met de vraag om gezamenlijk op te trekken in het voorbereidings- en ontwikkeltraject en uiteindelijk ook in de exploitatie ervan.

De rol van Duurzaam Roerdalen
Duurzaam Roerdalen stelt zich op het standpunt dat bij dergelijke projecten de revenuen zoveel mogelijk moeten terugvloeien naar de lokale gemeenschap. Met andere woorden: wie de lasten ervaart van dergelijke projecten, moet ook in belangrijke mate kunnen profiteren van de lusten. De wijze waarop dit tot stand kan komen is drieledig:

1. inwoners kunnen investeren in projecten, waarmee een aantrekkelijk rendement gerealiseerd wordt.
2. uit de opbrengsten van een zonnepark wordt een omgevingsfonds opgericht dat ingezet kan worden voor lokale projecten ter vergroting van de leefbaarheid en sociale cohesie in onze gemeente.
3. de lokaal opgewekte energie uit een zonnepark kan tegen aantrekkelijke condities aangeboden worden aan inwoners van Roerdalen.

De coöperatie ziet het als haar rol om deze vormen van burgerparticipatie maximaal te bevorderen. Dit kan door eigen initiatieven voor een zonnepark waarmee 100 % lokaal en bij voorkeur coöperatief eigendom tot stand komt of in samenwerking met commerciële projectontwikkelaars onder de conditie van tenminste 50 % coöperatief eigendom.

Hoe pakken we dit aan?
In de eerste plaats houden wij de vinger aan de pols wat betreft lokale en regionale ontwikkelingen op het gebied van grootschalige zon- en windprojecten. Naast de eerdergenoemde projectontwikkelaars zijn ook de gemeente, de provincie, het netwerkbedrijf Enexis en zustercoöperaties in de regio en energiebedrijven belangrijke contacten voor ons. Daarnaast zijn we lid van de provinciale alliantie van onafhankelijke energiecoöperaties, REScoop Limburg, die op haar beurt weer onderdeel is van een landelijke koepelorganisatie. Uit dit netwerk halen wij kennis, ervaring en zo nodig ook financiering voor toekomstige zonneprojecten.

Op de tweede plaats zijn we al sinds enkele jaren betrokken bij het beoogde zonnepark op de voormalige stortplaats in Montfort. Hier is de inzet om in dat gebied een zonnepak te ontwikkelen met een 100 % eigendomspositie, waarbij we nauw samenwerken en optrekken met de eigenaar van de stortplaats, Attero en de gemeente. Beide partijen hebben uitgesproken om onze coöperatie te helpen bij de totstandkoming van dit park.

Wij vinden het belangrijk om bewoners en met name direct omwonenden van zonnepark-initiatieven in een zo vroeg mogelijk stadium te betrekken bij de planvorming. Uitgangspunt is dat er alleen sprake kan zijn van burgerparticipatie als er voldoende draagvlak is bij diezelfde burgers. Met andere woorden: als wij vaststellen dat er door direct omwonenden en andere inwoners zwaarwegende argumenten worden ingebracht en deze niet kunnen worden weggenomen door overtuigende argumenten, dan zal Duurzaam Roerdalen haar betrokkenheid beëindigen.

Combinaties zoeken
Duurzaam Roerdalen is overigens van mening en brengt dit ook in bij overleggen met initiatiefnemers van zonneprojecten dat, waar mogelijk, combinaties gezocht moeten worden van zonnepanelen in een veldopstelling met panelen op geschikte aangrenzende daken van bedrijven. Daarbij moet ook gekeken worden naar de mogelijkheden van een dubbel gebruik (bijvoorbeeld schaduw minnende planten onder de panelen). Dit past ook in het beleid van de provincie Limburg waarin gesteld wordt dat de beschikbare ruimte zo goed mogelijk gebruikt wordt en waarin ”Zon op dak” een belangrijk aandachtspunt is. Daarnaast is haar inzet om meervoudig ruimtegebruik na te streven, bijvoorbeeld in de combinatie met voedselproductie of natuurontwikkeling.

In algemene zin kan worden vastgesteld dat het benutten van zoveel mogelijk geschikte daken daarom de hoogste prioriteit dient te krijgen, maar dat daarnaast de nodige grondgebonden projecten nodig zullen zijn om de toekomstige vraag naar duurzaam opgewekte energie in te vullen. We realiseren ons namelijk dat zelfs als alle daken vol gelegd worden dit maar een klein deel van onze toekomstige energiebehoefte dekt.

Veel veranderingen
De huidige ontwikkelingen in de energietransitie brengen veel veranderingen met zich mee waarmee we op een goede manier moeten omgaan. Duurzaam Roerdalen ziet zichzelf als aanjager van de energietransitie belangenbehartiger voor het inwonersbelang en heeft de ambitie om zelf duurzame energieprojecten te realiseren. Dit kunnen we bereiken als meer inwoners lid zouden willen worden van onze coöperatie. Hiermee kunnen, nog beter dan nu, de belangen van de inwoners gediend worden. Ik verwijs hiervoor naar onze website www.duurzaamroerdalen.nl.

Tekst: Mart van Melick, Coöperatie Duurzaam Roerdalen Foto: Unsplash