Lezing Boeren in de Roerstreek bij HVR

De bevolking van de Roerstreek had in de 17de eeuw voortdurend te lijden van oorlogsgeweld. Vanaf de 18de eeuw diende zich een nieuwe uitdaging aan: de groeiende bevolking van voldoende inkomsten voorzien. Vooral de kleine boeren hadden het zwaar. Met kleinschalige ontginningen en verhoging van hun productie probeerden ze het hoofd boven water te houden. In de 20e eeuw profiteerden ze aanvankelijk van de faciliteiten van de boerenorganisaties, maar hierdoor werden ze steeds meer afhankelijk van de grillen van de markt en overheidsbemoeienis. Dit leidde na de Tweede Wereldoorlog binnen korte tijd tot hun ondergang. Tegen deze achtergrond verhaalt Willems in zijn boek niet alleen over het bewogen leven van zijn voorouders. Hij verbindt zijn familiegeschiedenis ook met de ‘grote’ geschiedenis tussen 1650 en 1950 en met het alledaagse leven van de inwoners van de Roerstreek.

Voor de pauze vertelt Leo Willems met woord en beeld over zijn persoonlijke betrokkenheid bij de Roerstreek en waarom hij zijn grootmoeder Maria Puts als hoofdpersoon voor zijn boek heeft gekozen. Vervolgens behandelt hij in grote lijnen de afkomst van Maria Puts, vooral aan de hand van de vraag hoe al die voorouderlijke gezinnen in hun levensonderhoud probeerden te voorzien. Hij plaatst de lotgevallen van haar voorouders tegen de achtergrond van de agrarische geschiedenis in het algemeen en die van de Roerstreek in het bijzonder. Een en ander wordt duidelijk gemaakt door kort drie gezinnen naar voren te halen, een uit de 17de, een uit de 18de en een uit de 19e eeuw.

Na de pauze volgt een schets van het leven van Maria Puts zelf. Eerst haar jonge jaren tot haar huwelijk met Keub Willems in 1899, dan haar jaren met Keub tot diens overlijden in 1921 en vervolgens haar leven tot haar overlijden op hoge leeftijd in 1952. Maria overleefde een dysenterie epidemie, maakte twee wereldoorlogen mee en zag  de agrarische bedrijvigheid ingrijpend veranderen. Maria’s overlijden vormt het eindpunt van het boek, maar in het nawoord – en ook in de lezing – worden enkele verhaallijnen doorgetrokken tot de huidige tijd.

Leo Willems, geboren in 1939 in Heerlen, studeerde sociale psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en geschiedenis aan de universiteit van Leiden. Hij was als onderzoeker en docent verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit in Amsterdam. Vervolgens was hij als manager en onderzoeker werkzaam in het Nederlands Instituut voor Maatschappelijk Werk Onderzoek in Den haag en het Verwey-Jonker Instituut in Utrecht.